Omhoog Volgende pagina DE SCHAAL VAN KARDASHEV EN ONZE (GEZAMELIJKE) TOEKOMST DEEL II - TECHNOLOGIE OF BIOLOGIE? (Een om-over-na-te-denken-artikel) Kees Deckers Juli 2011 De Schaal van Kardashev is, zoals we in het eerste artikel hebben gezien, een zeer bruikbaar hulpmiddel om op grond van energiegebruik te  bepalen op welk niveau een beschaving zich bevindt. De Schaal kende in eerste begin drie typen beschavingsniveau's. Een Type I-Beschaving,  welke in staat is om alle energiemiddelen van haar eigen geboorteplaneet te beheersen. Een Type II-Beschaving, welke in staat is om alle  energiemiddelen van haar zon of zonnestelsel te beheersen. En een Type III-Beschaving, die de beheersing heeft over alle energiemiddelen  van haar melkwegstelsel.  De schaal van Kardashev De schaal van Kardashev is een methode om het niveau van technologische vooruitgang van een geavanceerde beschaving te meten. De schaal is slechts theoretisch en  in termen van een daadwerkelijke beschaving zeer speculatief; het stelt echter de energieconsumptie van een totale beschaving in een kosmisch perspectief. Het werd  als eerste voorgesteld in 1964 door de Soviet Russische astronoom Nikolai Kardashev. De schaal noemt drie categorieën, Type I, II en III. Deze zijn gebaseerd op de  hoeveelheid bruikbare energie, die een beschaving tot haar beschikking heeft, en op de mate van ruimte-kolonisatie. In het algemeen, heeft een Type I-beschaving  beheersing bereikt over de middelen van haar thuisplaneet, een Type II-beschaving over de middelen van haar zonnestelsel, en een Type III-beschaving over de  middelen van haar melkwegstelsel.  ... Internetreferentie (09-05-11) (Eigen vertaling): http://en.wikipedia.org/wiki/Kardashev_scale  Later zijn door zowel verengde wetenschappers als science fiction- en toekomstromanschrijvers hogere niveau's toegevoegd. Maar, zoals  beschreven in het eerste artikel, wij op Aarde staan nog op het niveau van een Type 0-Beschaving. Dus speculeren over al die nog zeer ver  weg liggende beschavingsniveau's is interessant, maar zeer voorbarig voor ons als mensheid.  Het is op dit moment zelfs de grote vraag of de mens in staat zal blijken om het eerste niveau, de Type I-Beschaving te bereiken. De kans is  vele malen groter dat hij zichzelf vóór die tijd al uitroeit, als gevolg van zijn agressieve voorkeur voor nationalisme, racisme, geslachts-  discriminatie en andere, kleinzielige hokjesgeest-ideeën.  In het vervolg van dit artikel ga ik er vanuit dat wij in ieder geval de stap naar een Type I-Beschaving willen zetten.  Wat is er nodig om een Type I-Beschaving te bereiken?  In het vorige artikel hebben we gekeken naar geld en energie (zie: De Schaal van Kardashev en onze (gezamelijke) toekomst - Deel I - Geld  of Energie?).  In dit artikel kijken we naar de wijze waarop mensen de energiemiddelen van hun geboorteplaneet Aarde proberen te leren beheersen. De  vraag is daarbij inhoeverre techniek en technologie nood-zaak zijn bij het bereiken van de Type I-, Type II- en de Type III-Beschaving. Kan de  mensheid ook met een minimum aan techniek en technologie deze beschavingsniveau's bereiken? Dus op een zo natuurlijk mogelijke manier?  De evolutie van de Schaal  Hoewel de Schaal van Kardashev zelf puur gedacht en opgesteld is vanuit de harde, verengde wetenschap, is zij gebaseerd op ideeën vanuit  de sociologie en de anthropologie. Ze is te beschouwen als een voortzetting van de theorie van Leslie White. Leslie White probeerde, volgens  de Engelstalige Wikipedia, "een theorie te creëren om de gehele geschiedenis van de mensheid te verklaren." "Als maat voor de vooruitgang  van een samenleving stelde hij het (gemeten) energieverbruik van een bepaalde samenleving (zijn theorie staat daarom bekend als de  energie-theorie van de culturele evolutie)." "De meest belangrijke factor in zijn theorie is technologie: Sociale systemen worden bepaald  door technologische systemen". Verbanden met sociologie en anthropologie Kardashev's theorie kan gezien worden als de uitbreiding van verschillende sociale theorieën, vooral van sociaal evolutionisme. Het ligt dicht bij de theorie van Leslie  White, schrijver van "The Evolution of Culture: The Development of Civilization to the Fall of Rome" (1959) (De Evolutie van Cultuur: De ontwikkeling van  Beschaving tot de Val van Rome"). White probeerde een theorie te creëren om de gehele geschiedenis van de mensheid te verklaren. De meest belangrijke factor in zijn  theorie is technologie: Sociale systemen worden bepaald door technologische systemen, schreef White in zijn boek, in navolging van de eerdere theorie van Lewis  Henry Morgan. Als maat voor de vooruitgang van een samenleving stelde hij het (gemeten) energieverbruik van een bepaalde samenleving (zijn theorie staat daarom  bekend als de energie-theorie van de culturele evolutie). Hij maakt een onderscheid tussen vijf stadia van de menselijke ontwikkeling. In de eerste fase, mensen maken  gebruik van energie van hun eigen spieren. In de tweede fase, gebruiken ze de energie van gedomesticeerde dieren. In de derde fase, gebruiken ze de energie van  planten (White noemt dit de agrarische revolutie). In de vierde fase, leren ze om de energie van de natuurlijke hulpbronnen te gebruiken - zoals steenkool, olie en gas.  Tenslotte, in de vijfde fase, weten ze nucleaire energie te beteugelen. White introduceerde de formule P=E×T, waarin P de vooruitgang van de cultuur meet, E een maat  is voor het energieverbruik, en T de maat is voor de efficiëntie, waarmee de technische factoren gebruik maken van de energie.  Internetreferentie (09-05-11) (Eigen vertaling): http://en.wikipedia.org/wiki/Kardashev_scale  Uit deze "energie-theorie van de culturele evolutie" is de Schaal van Kardashev voortgekomen. En in beide wordt de "hoeveelheid bruikbare  energie, die een beschaving tot haar beschikking heeft" gekoppeld aan "het niveau van technologische vooruitgang".  In feite wordt gesteld dat energiegebruik en vooruitgang in techniek en technologie, in voort-durende wisselwerking, van elkaar afhankelijk  zijn. Hoe meer energiebronnen èn hoe meer energie de mens weet te gebruiken, des te hoger het niveau van techniek en technologie zich kan  ontwikkelen. En hoe beter de techniek en technologie, des te beter de mens bij bepaalde energiebronnen kan komen, zoals steenkool, olie en  gas; des te beter zij bepaalde energie kan gebruiken, zoals wind- en zonne-energie; des te veiliger en zuiniger de mens kan omgaan met  allerlei vormen van energie en des te meer andersoortige energiebronnen zij kan leren gebruiken. En met meer en vooral ook andere bronnen  van energie, kan zij haar technieken en technologie niet alleen meer gebruiken, maar ook vernieuwen en efficiënter en veiliger maken.  Hoe groot de effecten van deze wisselwerking tussen energiegebruik en "het niveau van technologische vooruitgang" zijn, blijkt bijvoorbeeld  uit de Industriële Revolutie en uit de formule die Bill Gates kortgeleden propageerde bij TED (Internetreferentie (14-06-11):   http://www.ted.com/talks/bill_gates.html) om de CO₂-uitstoot van de mens, een afvalproduct van veel vormen van energiegebruik, tot 0 te  verminderen. Een trouwens vrij onzinnige formule, zoals ik heb uitgelegd in het artikel " Bill Gates en CO₂ = P x S x E x C".  "Het niveau van technologische vooruitgang" wordt daarnaast tevens genoemd, omdat de Engelse Wikipedia de toevoeging plaatst "en op de  mate van ruimte-kolonisatie". En ruimte-kolonisatie, althans voor de mens, is afhankelijk van een bepaald niveau van technologie. En deze is  weer afhankelijk van bepaalde vormen van energie en de hoeveelheden, die daarvan beschikbaar zijn.   In feite gaat het in de Schaal alleen om het niveau van beheersing van energiegebruik door een beschaving. Op grond van beheersing van het  energiegebruik wordt het niveau van de beschaving vastgesteld. Maar dat hoeft niet per se volledig gerelateerd te zijn aan techniek en  technologie. Of toch? Er wordt in de Engelse Wikipedia verondersteld dat de achtereenvolgende beschavingsniveau's zich op evolutionaire  wijze uit elkaar ontwikkelen, maar niet zozeer op natuurlijke alswel op cultuurlijke wijze, zoals blijkt uit de theorie van Leslie White, die niet  voor niets de "energie-theorie van de culturele evolutie" wordt genoemd.  Laten we eens kijken naar de andere kant van de medaille. Naar de biologie (= de studie van levende organismen, inclusief de structuur,  werking, oorsprong en evolutie, classificatie, spreiding en onderlinge verbanden, ofwel de leer van de levende wezens, levensvormen en  levensverschijnselen). Of beter naar de natuur (= de werkelijkheid onaangeroerd door de mens, oorspronkelijk opgevat, tegenovergesteld  aan cultuur).  Het mystificerende gebruik van de term "natuur"  De term "natuur" wordt door allerlei mensen, veelal onbewust, zeer misleidend gebruikt. Wat betekent die term nu eigenlijk precies? De  meeste mensen hebben bij het gebruik van het woord "natuur" meteen bomen, vogels, vissen, de zee, bloemen en de blauwe lucht in hun  gedachten. Minder mensen realiseren zich dat ook de aardkorst, de Maan, de Zon, virussen, bacterieën, moleculen, atomen, de zwaartekracht  en de electromagnetische kracht, in feite alles in ons universum tot de natuur wordt gerekend. Zoals de definitie zegt, alles "onaangeroerd  door de mens". Een natuurkundige is dan ook niet iemand die zich met bloemetjes en bijtjes bezighoudt, maar met:  De natuurkunde of fysica is van oorsprong de tak van wetenschap die algemene eigenschappen onderzoekt en beschrijft van materie, straling en energie, zoals kracht,  evenwicht en beweging, fasen en faseovergangen, straling, warmte, licht, geluid, magnetisme en elektriciteit, voor zover hierbij geen scheikundige veranderingen  optreden. Dit wil zeggen dat de moleculaire samenstelling van stoffen niet verandert.  Internetreferentie (09-06-11): http://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkunde  Terwijl de meeste mensen bij de term "natuur" dus voornamelijk denken aan de "levende natuur", derhalve aan de biologie, zijn veel  natuurkundigen vrijwel alleen bezig met de "niet-levende natuur". Olie is dus ook natuur. Steenkool is natuur. En radioactieve straling is  natuur. En zelfs tot in de mens zelf vinden we "niet-levende natuur", of in dit geval misschien beter "dode natuur", omdat zij uit "levende  natuur" is voortgekomen. Zoals haren, nagels en botten. Vanuit het geloof in evolutie volgt, dat de "levende natuur" voortkomt uit "niet-  levende natuur." En is de "levende natuur" dus slechts een deelverzameling van de totale natuur.  Als gevolg van dit verschil in denken over de term "natuur", staan mensen met een verengd beeld van de natuur, die alleen de "levende  natuur" als "de natuur" beschouwen, tegenover voornamelijk verengde wetenschappers, met een in feite eindeloos beeld van de "natuur",  waarin zowel de "levende natuur" als de "niet-levende natuur" de totale natuur vormen. Ik noem de eersten vanaf hier natuur-liefhebbers en  ik noem de laatsten vanaf hier technologie-liefhebbers.  Voor de helderheid, de opvatting is dat in grove lijn alles dat niet door de mens gemaakt of veroorzaakt is, onder "natuur" valt. Alles wat wèl  door de mens is gemaakt, is vrijwel altijd een kopie van de natuur, en valt onder de termen "werktuig", "techniek", "technologie" en "cultuur".  In veel science fiction wordt de wereld van de technologie-liefhebbers vaak als volgt afgebeeld:    Beeld van een sterk vertechnologiseerde wereld Internetreferentie (06-07-11): http://progresscityusa.com/wp-content/uploads/2008/10/horizons-35.jpg En de wereld van de natuur-liefhebbers als volgt:  Beeld van Pandora, de planeet waarop Avatar zich afspeelt, een door mensen niet aangetaste wereld Internetreferentie (06-07-11): http://drnorth.files.wordpress.com/2010/01/avatar_concept_art-3.jpg Er is op grond van deze (onder)scheiding al heel lang een diep schisma tussen mensen die absoluut geloven in alles wat met wetenschap en  techniek te maken heeft en mensen die absoluut overtuigd zijn dat alles wat uit wetenschap en techniek voortkomt slecht is en  levensgevaarlijk.  Waar het in die geloofsafscheiding tussen natuur-liefhebbers en technologie-liefhebbers in feite om gaat, is het verschil tussen de natuur waar  de mens niet zelf aan geknutseld heeft en de natuur waar de mens wèl zelf aan geknutseld heeft tot volledig zelf heeft bedacht en in elkaar  gezet. Natuur-liefhebbers willen blijkbaar niet zelf iets creëren, waar technologie-liefhebbers wèl zelf iets, liefst alles willen (re-)creëren.  Vandaar dat de definitie voor "natuur" daarom luidt: "de werkelijkheid onaangeroerd door de mens, oorspronkelijk opgevat, tegenovergesteld  aan cultuur". Maar hier even eenvoudig over doordenken leidt tot de vraag waar nu eigenlijk de grens ligt tussen hetgeen niet door de mens  is aangeroerd en hetgeen wèl door de mens is aangeroerd. Ook een vogel bouwt een nest of gebruikt een steentje om een ei open te breken.  En ook een chimpansee bedenkt dat hij met een tak verder kan reiken dan met zijn arm alleen. Of om met een dunne tak mieren uit een  mierenhoop te vissen. En om die tak praktischer te maken trekt hij alle onnodige zijtakjes en bladeren er af. Op welk moment wordt iets dan  techniek en wanneer is het nog natuur? Dat is een onderscheid dat de mens zelf heeft bedacht. Is de bouw van een honingraat geen  techniek, de bouw van een termietenheuvel geen techniek? Wat doet de mens méér met zijn techniek dan een vogel of een mier? Ook de  mens doet dit om zijn eigen voortbestaan beter te verzekeren. Als een schildpad een schild gebruikt om zich te beschermen en een mossel  zijn schelp, is het dan onnatuurlijk dat de mens voor zichzelf kleding vervaardigt en een hut bouwt? Of is de enige reden voor dit onderscheid  in natuur en cultuur, omdat de mens zichzelf bijzonder voelt ten opzichte van al het andere in de natuur?  Dus hoe technisch en technologisch, en door de mens zelf geconstrueerd, iets ook is, het blijft in de ruime betekenis van het woord, nog altijd  dat: Natuur.